Creative Commons Polska

[Paweł Lech <pawel.lech AT epf.pl>]

Cieszę się, że burza mózgów w zakresie lików trwa. Dość gorąca dyskusja
zmusiła mnie do ponownego przeanalizowania swojego stanowiska i utwierdzenia
się w nim. Na początek chciałbym przeprosić tych wszystkich, którzy mogą
poczuć się znudzeni czy wręcz zniecierpliwieni prawniczym "bełkotem", który
uprawniam na tej liście wraz kilkoma kolegami po fachu. A teraz kolejna
porcja moich szatańskich argumentów:

1. Na początek odpowiem Sz. Kol. Wojciechowi Kotwicy:

1.1. Wtajemniczeni zapewne wiedzą, że prawo nie jest dziedziną w której
stosuje się sformułowania "zabrania się..." by powstrzymywać pewne osoby
przed określonym działaniem. Normy zakazowe co prawda czasami są ujęte przez
ustawodawcę explicite, częściej jednak o zakazach orzeka się w wyniku tzw.
rozumowań prawniczych, czyli rozumowań z norm o normach. Podaję zatem do
powszechnej wiadomości, że art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych zakazuje linkowania. Przepis ten kreuje wyłączność autora w
korzystanie z utworów na WSZYSTKICH POLACH EKSPLOATACJI, a co za tym idzie
na wszelkie możliwe wyobrażalne sposoby. Ja nic nie poradzę na to, że
ustawodawca zdecydował się na tak szeroki monopol autorski. Prawdopodobnie
jest to wynik długoletniej polskiej tradycji prawniczej (proponuję lekturę
wypowiedzi F. Zolla odnośnie projektu ustawy o prawie autorskim z 1926 roku:
S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim z dnia 26 marca 1936 r. z materiałami,
Warszawa 1928). Moim zdaniem oczekiwanie, że wskażę przepis o brzmieniu
"zabrania się likowania" jest zachowaniem nielojalnym. Dla prawnika
zajmującego się prawem autorskim rzeczą oczywistą jest, że na gruncie
obecnie obowiązującej ustawy nie można wskazać wyczerpującego katalogu
poszczególnych uprawnień przysługujących autorowi. Istnieje za to
domniemanie, że każdy sposób eksploatacji jest objęty monopolem autora -
wyraźny przepis ustawy musi wskazywać w tym zakresie wyjątek. Nawiązując
zatem do sposoby myślenia Sz. Kol. Wojciecha Kotwicy poproszę o wskazanie
przepisu, który zezwalałby na linkowanie! Jest to oczywiście niemożliwe, bo
takiego przepisu nie ma. Dyskutując w ten sposób do niczego nigdy nie
dojdziemy. Mam pewne wątpliwości co do art. 23(1) ustawy o prawie autorskim
i prawach pokrewnych, która w pewnych sytuacjach zezwala na tzw. tymczasowe
kopiowanie utworów - jednak moim zdaniem nie odnosi się on do linkowania.
Wyłącza co prawda argument dotyczący tymczasowego skopiowania utworu w
pamięci operacyjnej i tzw. cachingu, ale nadal nie sankcjonuje samego
linkowania. Nie można również zastosować amerykańskich pomysłów w stylu
implied licence lub fair use (I. J. Garrote, Linking, Framing and Copyright:
a comparative law approach, publikacja dostępna na stronach Social Scienice
Resaearch Network) 

1.2. Nalegam, by nie utożsamiać zwykłych linków z bibliografią. To nie jest
to samo - res ipsa loquitur! Powołanie bibliografii polega wyłącznie na
wskazaniu źródła - posłużeniu się własną informacją w celu wykazania źródła.
Różnica jest jakby to ująć jakościowa - bibliografię można zamieścić w
publikacji internetowej, linku nie. Skoro są to pojęcia asymetryczne i
przechodnie, to nie są tożsame - nie są również własnymi odpowiednikami o
różnicach ilościowych. Zatem bibliografia nie jest tym samym co linkowanie. 

W prawie autorskim jest kilka przepisów różnicujących rozpowszechnianie
utworów w sposób "tradycyjny" i "internetowy" (a propos, w sieci utworu nie
można opublikować, bo publikacja wymaga sporządzenia egzemplarza) - art. 21
ust. 2(1). art. 23(1), art. 25 ust. 4, art.50 pkt. 3 in fine, art. 70 ust. 2
pkt. 3 in fine. Ustawa rozróżnia rozpowszechnianie w sieci i dostrzega
problemy z tym związane - nie wszystkie i nie całościowo, ale nie można
mówić, że rozpowszechnianie w sieci niczym się nie różni od
rozpowszechniania metodami tradycyjnymi.

1.3. Nigdy nie twierdziłem i nie twierdzę, że linkowanie w każdej sytuacji
stanowi naruszenie prawa. Wskazywałem na dozwolony użytek osobisty,
dozwolony użytek publiczny - prawo cytatu i prawo przedruku, jako stanowiące
niejako "furtkę" dla linkowania. Proszę zatem nie przypisywać mi twierdzeń,
których nigdy nie broniłem - że linkowanie zawsze i wszędzie jest
naruszeniem praw autorskich, bo to nieprawda. 

1.4. Argument o nadinterpretacji prawa w interesie "korporacji" wydaje się
nieco przesadzony i zapewne emocjonalny. Prawo interpretuję jak potrafię i
nie reprezentuję niczyich interesów, a tym bardziej tajemniczych
"korporacji". Pragnę zauważyć, że tego rodzaju argument bardziej pasuje do
Noam'a Chomsky'ego niż prawnika wypowiadającego się na temat prawa
autorskiego. Prawo nie działa w interesie klasy panującej czy posiadaczy
kapitału (środków produkcji), nie jest również narzędziem ucisku nad masami
robotniczymi. Jego zdaniem jest zapewnić poszanowanie intersów osób
trzecich, w tym wypadku autorów. 

1.5. Roszczenie, że wszystkie sposoby korzystanie z dzieła objęte są
monopolem eksploatacyjnym autora jest jak najbardziej uzasadnione. Polecam
wnikliwą lekturę art. 17 upapp. 

2. Odpowiedź na zarzuty Sz. Kol. Grzegorza Pacek:

2.1. Nie pomijam autorów prezentujących stanowisko odmiennego od mojego.
Przyznaję, że w moim mejlu zabrałko wnikliwej prezentacji obydwu stanowisk i
szczegółowej bibliografii. Jestem w tym całkowicie nieusprawiedliwiony. 

2.2. Z dużą ostrożnością powoływałbym orzeczenia sądów niemieckich - proszę
pamiętać o wielkich różniacach między ustawą niemiecką a polską. Niemcy nie
mają syntetycznej definicji autorskich praw majątkowych - wskazują
poszczególne uprawnienia autorskie (inaczej niż w prawie polskim, gdzie
definicja jest syntetyczna i własnościowa), poza tym na gruncie niemieckiej
nauki przyjęła się koncepcja monistyczna praw autorskich - wobec powyższego
w niemieckim prawie linkowanie może być uznane za irrelewantne działanie z
punktu widzenia monopolu autorskiego. Moim zdaniem w oparciu o polskie
przepisy tego samego nie da się powiedzieć. Opierając się na zagranicznym
orzecznictwie mogę przywołać sprawy: Shetland Times v. Jonathan Wills and
Zetnews (interim interdict 10.24.1996 r.,) TVNZ v. 7am Weekly News,
Intellectual Reserve Inc. V. Utah Lighthouse Ministry Inc., MAI Systems
Corp. v. Peak Computer Inc czy Marobie-FK Inc v. National Association of
Fire Equipment Distributors, w których sądy uznały, że likowanie wkracza w
prawa autorskie. Orzeczenia te pochodzą z krajów anglosaskich, gdzie monopol
autorski nie jest tak szeroki, jak na kontynencie. 

Proszę oczywiście traktować moje wypowiedzi, jako swego rodzaju głos w
dyskusji. 

Pozdrawiam, 

Paweł Lech 





--------------------
W polskim Internecie są setki milionów stron. My przekazujemy Tobie tylko 
najlepsze z nich!
http://katalog.panoramainternetu.pl/