Creative Commons Polska

[Krzysztof Siewicz <siewi AT interia.pl>]

Witam,

> 2005-05-15 15:27 Krzysztof Siewicz wrote:
> > Na marginesie, ogromny rozwój wolnego oprogramowania nie byłby
> > możliwy bez prawnej ochrony własności intelektualnej ("copyleft"
> > to wykorzystanie monopolu autorskiego).
> 
> Ten pogląd jest nie do obrony. Rozwój wolnego oprogramowania byłby
> z pewnością możliwy bez istnienia praw majątkowych do oprogramowania.
> Copyleft powstał *w odpowiedzi* na istnienie copyrightu, Richard
> [...]
> Jest dokładnie przeciwnie niż Pan pisze: rozwój wolnego oprogramowania
> byłyby możliwy bez "prawnej ochrony własności intelektualnej". Pozwolę

Byc moze ma pan racje - ale moim zdaniem samo zniesienie ochrony prawa
wlasnosci intelektualnej dla programow nie doprowadziloby do stanu
rownoznacznego z obecnym, jakim jest copyright + copyleft. Chodzi mi o
to, ze w braku tej ochrony trudno byloby zmusic osoby korzystajace z wolnego
oprogramowania do publikowania tworzonych przez nich ulepszen - prawo do
tego zmuszania daje wlasnie nadawana w prawie autorskim kontrola autora
oryginalu nad korzystaniem z opracowan (utworow zaleznych, derivative
works).

W sytuacji kompletnego zniesienia ochrony programow wolne oprogramowania
rozwijaloby sie tylko dzieki osobom, ktore zechcialyby z wlasnej kurtuazji
podzielic sie tworzonymi przez siebie ulepszeniami programow.

Chwiejnym zalozeniem w powyzszym wywodzie jest to, ze do wspolpracy przy
produkcji FLOSS trzeba "zmuszac" lub dawac do tego jakas konkretna "zachete" 
(incentive) - oczywiscie teoria "gift culture" mowi, ze tak nie jest. 
Ponadto, rozwoj systemow BSD dowodzi, ze nawet w obecnym stanie ochrony IP 
niektorzy chca z niej rezygnowac (choc nie do konca - korzystaja przeciez z 
ochrony autorskich praw osobistych), a systemy te sa rozwijane pomimo braku 
nakazu zwracania ulepszen.

Coz - moze tak, moze nie. Jednak na pewno W OBECNYM STANIE PRAWNYM, copyleft 
nie mogloby istniec bez copyright.

Wczoraj akurat napisalem krociutki felietonik na temat copyleft: 
http://ksiewicz.net/?p=10, byc moze wart uwagi Panstwa.

> Jak rozumiem, obrazy w rodzaju "Bitwy pod Grunwaldem" są (były?)
> malowane przez korporacje? Kontrowersyjna teza. Za to wzmacnia całe

Bardzo slusznie wytknal mi Pan blad w rozumowaniu. Scislej - skrot
myslowy. Benkler w artykule cytowanym przeze mnie pare maili temu pisze o
kilku sposobach organizacji produkcji: commons, rynek oraz firma
(wychodzac z teorii Coase, ktory opiera sie na teorii kosztow
transakcyjnych). Commons sie nie sprawdza, czego dowodzi przyklad z
prywatnymi krowami wypasanymi na wspolnej lace, ktory studenci ekonomii
poznaja na pierwszym roku. Rynek (mechanizm polegajacy na interakcji
rownych podmiotow kierujacych sie cena) sprawdza sie do momentu, gdy
koszty transakcyjne decyduja o tym ze bardziej efektywna jest organizacja
produkcji poprzez firmy (struktury hierarchiczne, ktore pozwalaja
ograniczyc klopoty zwiazane z koniecznoscia negocjacji co i za ile ma byc
produkowane pomiedzy podmiotami funkcjonujacymi w ramach firmy).

Ale - i tu Benkler rozwija Coase - Internet dostarcza nam czwartej metody
organizacji produkcji - "komonizmu", choc moze jest to po prostu
"commons" ery informacyjnej - bo laka nie jalowieje mimo, ze pasie sie na 
niej coraz wiecej krow.

Wracajac do "Bitwy pod Grunwaldem" - ma Pan racje, ze nie stworzyla tego
obrazu firma. Stworzyl ja rynek - Matejko korzystajac z mechanizmu ceny
wynegocjowal korzystnie plotno i farby, czynsz za warsztat, domena
publiczna (historia) za darmo dostarczyla tematu i w koncu artysta dodal
swoj wklad - ktory milosnicy sztuki ocenia jako nieporownywalnie wyzszy od
pozostalych skladnikow koncowego produktu.

Skrot myslowy polegal na tym - o ile Matejko byl w stanie poniesc koszty
transakcyjne organizacji produkcji "Bitwy pod Grunwaldem" przez rynek, to
Lucas juz nie byl w stanie przy produkcji "Gwiezdnych Wojen" - produkcje
organizowala firma.

Jednak i jeden, i drugi realizowal swoja wolnosc tworcza, o ktorej Pan
Lipszyc napisal, ze jest wartoscia najwyzsza. Nie wydaje mi sie zatem,
abym w swoich wypowiedziach wystepowal przeciwko tej wolnosci. Probuje
tylko zastosowac jezyk ekonomii i teorie produkcji Coase oraz Benklera do
"rynku" kultury. Moze ktos zada sobie trud przeczytania artykulu Benklera 
"Coase's Penguin or Linux and the Nature of the Firm" i porozmawia ze mna tym 
jezykiem?

Wlasciwie zatem pytam, jakie sa szanse na realizacje wolnosci tworczej w
ramach komonizmu.

> rozumowanie, zbudowane na opozycji "dzięki korporacjom powstają
> wielkie dzieła, komonizm to wtórność, remiks, amatorszczyzna".

Wtornosc - tak, remiks - tak (bo przerabia sie cos, co juz bylo - jak np.
dodawanie ulepszen do jadra Linuksa), amatorszczyzna - tak (ale nie w
powszechnym, pejoratywnym znaczeniu - raczej w sensie robienia czegos dla
przyjemnosci, bo jest sie w tym dobrym). Moim zdaniem na skali od dziel
zaleznych do samodzielnych komonizm jest blizej tych pierwszych. Gdyby
bylo inaczej, klauzule "copyleft" nie moglyby funkcjonowac, bo dotycza one
wlasnie utworow zaleznych, a nie samodzielnych.

Ale nie twierdze, ze wielkie dziela powstaly tylko dzieki korporacjom.
Wielkie dziela powstaly zarowno dzieki rynkowi, firmom, jak i komonizmowi
- tylko kazda z tych metod pozwala na budowe wielkich dziel innego
rodzaju. Zatem, komonizm nie sprawdzi sie wszedzie, a rynek i firmy nie 
zostana wyparte jako metody produkcji kultury - takie jest moje zdanie.

> Otóż tak się składa, że celem korporacji jest maksymalizacja zysku.

Prosze nie myslec o korporacjach w sensie, w jakim to pojecie funkcjonuje
w ramach ruchow antyglobalistycznych. Chodzi mi o korporacje (firmy) w
sensie teorii Coase'a - hierarchiczne struktury umozliwiajace podmiotom
unikniecie kosztow transakcyjnych zwiazanych z negocjacjami co i kto ma
produkowac.

Podkreslam jeszcze raz - komonizm jest w stanie tworzyc dziela wspaniale,
byc moze lepsze od ich substytutow tworzonych przez korporacje
(oprogramowanie, wikipedia). Ale i komonizm napotyka ograniczenia kosztow 
transakcyjnych. A moze w ogole nie ma czegos takiego jak komonizm, bo tak 
naprawde sa to organizowane ad hoc firmy, z mozliwoscia pomocniczego 
skorzystania z mechanizmow rynkowych - przeciez developerzy jadra Linuksa sa 
tak naprawde zorganizowani jak szanujaca sie firma softwarowa.

Pozdrawiam,
Krzysztof Siewicz

-------------------------------------------------------------------
Przeboje na komorke...
Bartek Wrona, Ivan i Delfin, Kombii, Freestyler...
Sprawdz >> http://link.interia.pl/f187c <<