Creative Commons Polska

[Krzysztof Siewicz <siewi AT interia.pl>]

Witam!

> http://www.cisac.org/web%5Ccontent.nsf/Builder?ReadForm&Page=Article&Lang=EN&Alias=Web-2005-CreativeCommons

> Forbes magazine has suggested that "Lessig isn't any true
> creator's friend. His assault on copyright largely helps
> a ragtag bunch of gleaners who claim that copying is creativity
> because they can't create anything without directly reusing
> copyrighted material".

W zwiazku z powyzszym chcialbym podzielic sie przemysleniami, ktore juz
kiedys wyglosilem w podobnej formie na liscie ISOC-PL. Wtedy tematem byl
komentarz wypowiedzi Billa Gatesa porownujacy FLOSS do komunizmu.

Ogolnie - pisalem na temat mozliwosci wykorzystania "komonizmu" do
produkcji dobr innych niz programy komputerowe. Przez komonizm rozumiem
metode wspolpracy stosowana w ruchu wolnego oprogramowania - wspolna
praca nad wspolnym dobrem.

Wtedy pisalem o ograniczeniach komonizmu, ktore wynikaja z niemozliwosci
przeskoczenia koniecznosci poniesienia duzych nakladow na stworzenie
pewnych dobr. Przy tworzeniu oprogramowania takie naklady nie sa
konieczne - liczy sie glownie wiedza, a srodki ma praktycznie kazdy -
komputer z dostepem do internetu.

W pytaniu w Krakowie podczas inauguracji CC-PL dalem przyklad - czy moze
powstac pelnometrazowy film na zasadzie komonizmu? Oczywiscie mozna dac
kontrprzyklad wielu filmow kina niezaleznego, kreconych malymi
nakladami. No tak, ale tu nie ma zbyt wiele "komonizmu" - spotyka sie
grupa zapalencow i kreca film. Nie widze tu mozliwosci
zastosowania "peer review", na ktorym tak naprawde polega komonizm.
Film, po nakreceniu jest dzielem skonczonym, w przeciwienstwie do
programu komputerowego.

Moja teza jest taka: komonizm sprawdza sie wtedy, gdy dzielo ma
charakter uzytkowy (tylko wtedy mozna je ulepszac), a wejscie do
wspolpracy jest mozliwe z minimalnymi nakladami. Inne rodzaje dobr beda
albo tworzone nadal przez korporacje, albo (jezeli opatrzone zostana
licencja CC) jedynie REMIXOWANE.

Co do remixu - to jest oczywiscie kwestia gustu, ale ja nie widze
wielkiej wartosci w tym, ze ktos zebral gotowe elementy i polaczyl je
(przyklady pokazywal Lessig - pamflety polityczne, komiksy z
wykorzystaniem juz istniejacych bohaterow). Oczywiscie, nie ma dziela,
ktore by nie czerpalo z tego, co bylo przed nim, sa jednak przeciez
pewne stopnie od samodzielnosci do zaleznosci, a utwory tworzone na
komonizmie beda raczej blizej tych ostatnich.

Jeden z czlonkow panelu w Krakowie odpowiedzial, ze tu chodzi o wolnosc,
a nie o to czy kultura bedzie "lepsza". Nie chce o tym dyskutowac
patrze jednak z perspektywy ekonomicznej - czy kultura moze byc
produkowana przez ProAmow czy przez korporacje - co jest tansze i
efektywniejsze?

I znowu przyklad, ktory moze byc argumentem przeciwko mojemu
pesymizmowi. Gra Operation Flashpoint - symulacja wojny z perspektywy
pierwszej osoby. Sama gra powstala pare lat temu i oferowala mozliwosc
wcielenia sie w zolnierza wspolczesnej armii USA walczacego ze
zbuntowanymi oddzialami bylego ZSRR. Producenci zezwolili fanom na
produkowanie dodatkow i obecnie mozna walczyc w Wietnamie, jako czlonek
jednostki antyterrorystycznej, zolnierz Delty/Rangersow z Black Hawk
Down, w WWII, a ostatnio nawet w Amerykanskiej Wojnie Domowej.
Wprowadzono dodatki takie jak zamawianie artylerii i wiele innych.
Oczywiscie, stopien zaleznosci od oryginalu jest widoczny, ale znakomita
wiekszosc tych dodatkow o niebo przewyzsza jakoscia pierwotna wersje
gry, czego nie widze w utworach prezentowanych przez Lessiga czy w ogole
powstajacych na zasadzie remixu.

Jakis komentarz? Moze jakies kontr-przyklady?

Ponizej tekst mojego maila na liste ISOC-PL:

Piotr VaGla Waglowski wrote:
 > Moze warto rozpoczac ideologiczna dyskusje. Problem moglby brzmiec:
 > "Spoleczenstwo informacyjne, komunizm, intelektualny kapitalizm:
 > proby wyjscia"

Polecam artykuł Ebena Moglena "Anarchism Triumphant" (dostępny w
sieci) oraz książki Lawrence Lessiga "THE FUTURE OF IDEAS: THE FATE OF
THE COMMONS IN A CONNECTED WORLD" lub "Free Culture" (ta ostatnia
dostępna w sieci).

Bill Gates w swoich ostatnich wypowiedziach sugeruje, jakoby prawo
własności intelektualnej było jedynym środkiem umożliwiającym
produkcję tej własności. Przy czym, do jednego worka wrzuca dzielących
się oprogramowaniem oraz wymieniających się muzyką i filmami. Jest to
moim zdaniem nadużycie, bo tylko u tych pierwszych wymiana oznacza
współuczestnictwo w produkcji - tzn. wolne oprogramowanie udostępniane
jest wszystkim po to, aby się rozwijało.

Komunizm oznacza w potocznym rozumieniu państwową (publiczną) własność
środków produkcji. Wobec tego, komunizm jaki poznały państwa byłego
bloku socjalistycznego musiał rozwiązać problem przydzielania tych
środków odpowiednim podmiotom w odpowiednim czasie, czemu miało służyć
centrale sterowanie. To, co dzieje się obecnie w Internecie, a
zwłaszcza w ruchu wolnego oprogramowania to nie komunizm w takim
ujęciu, bo podmioty wybierają się same i teoretycznie dane zadanie
jest realizowane przez osobę najlepiej przygotowaną do niego. Wydaje
się, że nie jest potrzebne ani centralne sterowanie, ani też
organizacja produkcji poprzez firmy (przedsiębiorstwa). Co ciekawe,
produkcja wolnego oprogramowania nie jest także regulowana poprzez
rynek bo nikt nikomu nie płaci za żadną część kodu. (Więcej na ten
temat: Yochai Benkler "Coase's Penguin, or, Linux and the Nature of
the Firm", dostępny w sieci) Czy mamy zatem do czynienia z czwartym
sposobem produkcji? Nawiązując do jednego z komentarzy wypowiedzi
Gatesa oraz projektu Prof. Lessiga nazwałbym go "komonizmem"
(commonism <> communism)

Moim zdaniem, komonizm, który sprawdza się w produkcji wolnego
oprogramowania ma pewne ograniczenia. Na pewno dotyczy ono głównie
dóbr niematerialnych (np. projekty OpenHardware i OpenCola nie cieszą
się dużym sukcesem). Ale też nie wszystkie dobra niematerialne dają
się produkować na zasadzie wolnej i otwartej współpracy. Np. im
ważniejszy jest indywidualny wkład autora tym gorzej - instrukcja
obsługi lub FAQ mogą być tworzone na zasadzie Wiki, ale obraz "Bitwa
pod Grunwaldem" już nie. Oczywiście można argumentować, że każdy
twórca korzysta z dorobku poprzedników (domeny publicznej), ale to
jest moim zdaniem jedynie argument za ograniczeniem jego monopolu, a
niekoniecznie za jego zniesieniem.

Na marginesie, ogromny rozwój wolnego oprogramowania nie byłby możliwy
bez prawnej ochrony własności intelektualnej ("copyleft" to
wykorzystanie monopolu autorskiego). I tu prawdziwe są słowa Gatesa,
że obecnie popierający ochronę praw własności intelektualnej są
liczniejsi niż kiedykolwiek.

Moim zdaniem, w porównaniu do oprogramowania, produkcja pozostałych
przedmiotów własności intelektualnej korzysta na komonizmie znacznie
mniej. Np. na pewnej stronie internetowej kinomani zgłaszają zauważone
błędy w swoich ulubionych filmach i dzięki temu w wersji DVD Cz. 1
"Władcy Pierścieni" usunięto jadący samochód z jednej ze scen. Ale nie
zmienia to faktu, że i tak konieczne były ogromne nakłady na produkcję
całego filmu, których nie można rozdzielić na wiele podmiotów, jak to
ma miejsce w produkcji wolnego oprogramowania.

Z prawdziwym zaciekawieniem obserwuję rozwój komonizmu w produkcji
gier komputerowych. O ile mi wiadomo, o sukcesie "Half Life"
zadecydowało własciwie pojawienie się modu "Counter Strike",
stworzonego przez fanów gry własnie na zasadzie komonizmu. Co ciekawe,
dla zapewnienia sobie współpracy społeczności fanów, producenci gry
nie muszą oferować jej jako wolnego oprogramowania.

Podsumowując - o ile komonizm być może zastąpi "właścicielskie"
podejście w produkcji niektórych dóbr to nie wydaje mi się, żeby
dotychczasowe metody odeszły w całkowite zapomnienie.

Pozdrawiam,
Krzysztof Siewicz

----------------------------------------------------------------------
Znajdz swoja milosc na wiosne... >>> http://link.interia.pl/f187a