Creative Commons Polska

[Wojciech Kotwica <wkotwica AT post.pl>]

2005-05-16 23:14 Krzysztof Siewicz wrote:
> > Uważam, że hipoteza Sapira-Whorfa jest prawdziwa.
>
> A moim zdaniem, kazdy zna i rozumie jezyk ekonomii... tylko
> niektorzy dowiaduja sie o tym jak taki jeden, co nie wiedzial,
> ze cale zycie mowil proza.

Obawiam się, że byłem zbyt lakoniczny. Nie idzie mi o kłopoty
ze porozumieniem się wynikające z niemożności zrozumienia pojęć.
Język opisu natomiast wyznacza sposób widzenia problemu.
Językiem wyłącznie ekonomii nie da się opisywać kultury bez
uniknięcia zniekształceń obrazu. Inwestycje poczynione przez
Peryklesa na Akropolu były kaprysem nieuzasadnionym ekonomicznie.
Politycznie tak, ale nie ekonomicznie.

> Termin komonizm wzial sie z wypowiedzi, ktora znalazlem gdzies
> w internecie, a ktora wysmiewala Gatesa, utyskujacego na wspolczesnych
> komunistow. Przesmiewca ten nazwal siebie "a commonist". W sumie
> logicznie, bo inna opcja od "commons" byloby "a commoner", czyli
> cos w rodzaju "plebejusz".

Skoro był anglojęzyczny... Na razie w polskim nie używany słowa
"komona" (nie sądzę, żeby się przyjęło) w znaczeniu "społeczność",
"wspólnota", więc "komonizm" nie ma racji bytu, chyba że miałby
wskazywać na wywodzenie się tej idei od "komunizmu". W Pańskim
niedzielnym liście wprost nazywa Pan "komonizm" odmianą komunizmu.
Bynajmniej nie powołując się w uzasadnieniu na anonimowego
użytkownika Internetu, który sam w stosunku do siebie użył takiego
miana.
>#> Wtedy tematem byl komentarz wypowiedzi Billa Gatesa porownujacy
>#> FLOSS do komunizmu.[...]
>#> Komunizm oznacza w potocznym rozumieniu państwową (publiczną)
>#> własność środków produkcji. Wobec tego, komunizm jaki poznały
>#> państwa byłego bloku socjalistycznego musiał rozwiązać problem
>#> przydzielania tych środków odpowiednim podmiotom w odpowiednim
>#> czasie, czemu miało służyć centrale sterowanie. To, co dzieje
>#> się obecnie w Internecie, a zwłaszcza w ruchu wolnego oprogramowania
>#> to nie komunizm w takim ujęciu, bo podmioty wybierają się same
>#> i teoretycznie dane zadanie jest realizowane przez osobę najlepiej
>#> przygotowaną do niego. Wydaje się, że nie jest potrzebne ani
>#> centralne sterowanie, ani też organizacja produkcji poprzez firmy
>#> (przedsiębiorstwa).[...] Nawiązując do jednego z komentarzy
>#> wypowiedzi Gatesa oraz projektu Prof. Lessiga nazwałbym go
>#> "komonizmem" (commonism <> communism)
"To, co dzieje się obecnie w Internecie, a zwłaszcza w ruchu
wolnego oprogramowania to nie komunizm *w takim ujęciu", bo podmioty
wybierają się same..." całkiem jasno oznacza, że w Pańskiej opinii
JEST to komunizm. Tyle tylko że inna jego odmiana, niż panowała
w państwach byłego bloku socjalistycznego, więc należy jej się
nieco inna nazwa. Ale czytelnie wskazująca na ścisłe pokrewieństwo.

> > > Chodzi mi o korporacje (firmy) w sensie teorii Coase'a - hierarchiczne
> > > struktury umozliwiajace podmiotom unikniecie kosztow transakcyjnych
> > > zwiazanych z negocjacjami co i kto ma produkowac.
> >
> > Czy państwo wedle tej definicji jest korporacją?
>
> "...it is important to note the character of the contract into which a
> factor enters that is employed within a firm. The contract is one
> whereby the factor, for a certain remuneration (which may be fixed or
> fluctuating), agrees to obey the directions of an entrepreneur within
> certain limits." (Coase, The Nature of the Firm).
>
> Nie wiem, czy jestem wystarczajaco kompetentny aby odpowiedziec na to
> pytanie, ale wydaje mi sie, ze "firma" wedlug tej definicji moze byc
> takze panstwo.  Zalezy jak zdefiniujemy "a certain remuneration" oraz
> produkt, jaki bylby efektem organizacji produkcji w ramach panstwa.

Nie sądzę, żeby bez naciągania definicji można było to zrobić. Między
innymi dlatego, że słowa "the contract into which a factor *enters*
that is *employed* within a firm" oraz "The contract is one whereby
the factor, for a certain remuneration [...], *agrees to obey* the
directions of an entrepreneur within certain limits" nie mają sensu
w przypadku państwa. Obywatelami konkretnego państwa, zobowiązanymi
do przestrzegania praw tego państwa jesteśmy nie w wyniku określonej
umowy, którą można zawrzeć bądź nie. Obywatelstwo się dziedziczy.
Ponadto "renumeration" nie może być interpretowane inaczej niż
jako wynagrodzenie.

> Internet, dzieki ktoremu maleja koszty transakcyjne umozliwia rozwoj
> wspolpracy na bardziej wolnych i otwartych warunkach, niz firmy (tak
> rozumiem Benklera). Ale z drugiej strony, Coase pisze: "Changes like the
> telephone and the telegraph which tend to reduce the cost of organizing
> spatially will tend to increase the size of the firm."

Jedno i drugie jest słuszne.

> Zatem, moze jednak malejace koszty dzieki Internetowi pozwalaja
> na latwiejsze tworzenie firm - a jedna z nich stworzyl Stallman,
> nazwal ja GNU, a pozniej Torvalds wszedl do spolki...

Dla precyzji:
"Windows" nie jest nazwą spółki. Stallman nie stworzył "firmy GNU",
bo GNU to nazwa systemu operacyjnego, a nie przedsięwzięcia, którego
celem było napisanie tego systemu. Torvalds nie wszedł do spółki.

> Ale wracajac do glownego watku dyskusji - problem podniesiony w
> stanowisku CISAC, cytujacych Forbesa jest nastepujacy - czy licencje
> CC pozwalaja na tworzenie innowacji czy imitacji, czy dziela
> wykorzystujace utwory na CC to tworczosc czy nasladownictwo?

Wracając do Pańskich tez i Pańskiego przykładu:
>#> Wtornosc - tak, remiks - tak (bo przerabia sie cos, co juz
>#> bylo [...], amatorszczyzna - tak (ale nie w powszechnym,
>#> pejoratywnym znaczeniu - raczej w sensie robienia czegos
>#> dla przyjemnosci, bo jest sie w tym dobrym). Moim zdaniem
>#> na skali od dziel zaleznych do samodzielnych komonizm jest
>#> blizej tych pierwszych.
>#> Np. im ważniejszy jest indywidualny wkład autora tym gorzej -
>#> instrukcja obsługi lub FAQ mogą być tworzone na zasadzie Wiki,
>#> ale obraz "Bitwa pod Grunwaldem" już nie.[...]
>#> o ile Matejko byl w stanie poniesc koszty transakcyjne organizacji
>#> produkcji "Bitwy pod Grunwaldem" przez rynek, to Lucas juz nie byl
>#> w stanie przy produkcji "Gwiezdnych Wojen" - produkcje organizowala
>#> firma.
Czy Pańskiem zdaniem "Gwiezdne Wojny" to remiks, czy też przykład
ważnego indywidualnego wkładu autora?
Dawno dawno temu, na skraju wsi, przepraszam, na peryferyjnej
wiejskiej planecie, żył sobie Lucek-sierota, wychowywany przez
wujostwo. Pszeniczne blond włosy, chabrowe oczy, lniana koszula.
Ciągnęło go jednak do wielkiego świata. Pewnego dnia jego wuj
kupił od wędrownych handlarzy-krasnoludków zabawną parę służących:
jeden gruby i niski, drugi - wysoki i chudy. Od nich Lucek dowiedział
się, że Zły Czarny Rycerz uwięził piękną księżniczkę i zamierza
podbić cały świat. Dzielny, prosty chłopiec z ludu wyrusza, by
uwolnić księżniczkę oraz wybawić ludzi od władzy Czarnego Rycerza.
W pełnej przygód, potworów, magii i walk na miecze (laserowe)
wyprawie towarzyszyć mu będą Stary Mądry Mistrz oraz samotny
kowboj-przemytnik z własnym kodeksem moralnym, twardziel-cynik,
który jednak w chwili ostatecznej próby opowie się po stronie
Dobra.


> I jest to jak najbardziej problem prawny, gdyz prawo wlasnosci
> intelektualnej zostalo stworzone, aby chronic i promowac tworczosc
> i innowacje.

Rozmawiamy o kulturze, o dziełach kultury. Dziwi mnie, że
Pan, prawnik, używa w tym momencie terminu "prawo własności
intelektualnej", gdyż takowy nie występuje w naszej ustawie
przyznającej prawa majątkowe do utworów. W ustawie o prawie
autorskim i prawach pokrewnych nawet nie pojawia się słowo
"własność", w jakimkolwiek znaczeniu.

Po drugie, nie wiem, skąd stwierdzenie, że prawo autorskie
zostało stworzone, żeby "chronić twórczość". Wedle mojej
wiedzy pierwotnym celem copyrightu było uregulowanie żywiołowo
rozwijającego się *przemysłu* wydawniczego i wprowadzenie
nad nim kontroli.
Z kolei patenty zostały wprowadzone nie dla "ochrony innowacji",
ale wyłącznie jako forma ograniczonego czasowo monopolu, który
ma zachęcać do tworzenia innowacyjnych rozwiązań technicznych.

Owszem, copyright to problem prawny. Patenty to problem prawny.
Ale wrzuca Pan do jednego worka pojęciowego, w jednym zdaniu
różne pojęcia i różne dla nich uzasadnienia oraz rozwiązania
prawne. Podobne uproszczenia nie mogą moim zdaniem prowadzić
do żadnych mających znaczenie, praktycznych wniosków. Nawet
nasz ustawodawca nie próbował jednym aktem prawnym uregulować
tak odmiennych, różniących się od siebie dziedzin i rozstrzygnąć
w nim hurtowo tak różnych, specyficznych dla każdej z nich
problemów.

> Dlaczego zatem, jezeli juz nawet zgodzimy sie, ze "all rights
> reserved" nie spelnia tych celow, to spelni je "some rights
> reserved"?

Żadna propozycja nie zmieni wiele, póki systemy i praktyka prawna
będą się rozwijały w dotychczasowym kierunku. Natomiast "some
rights reserved" są gotowym zestawem licencji, w których istniejące
przepisy copyrightu wykorzystano w sposób zbliżony do tego, jaki
wynika z tradycyjnego stosunku do dzieł kultury w naszej cywilizacji
oraz koncepcji prawa jako umowy społecznej.

--
WK