Creative Commons Polska

[Jan Winczorek <Jan.Winczorek AT aster.pl>]

Dnia 10-04-2005, nie o godzinie 17:04 +0200, Piotr Wasilewski napisał
(a):

> Oczywiście Lessig samodzielnie nie może decydować o czymkolwiek 
> związanym z tłumaczeniem (nie ma do niego żadnych praw). Mechanizm jest 
> inny - to tłumacze jak chcą korzystać lub rozporządzać opracowaniem 
> muszą zabiegać o zgodę Lessiga - de facto jest więc w ostatecznym 
> rezultacie wymagana (dla wydawcy):
> - zgoda Lessiga udzielona tłumaczom,
> - zgoda tłumaczy udzielona już bezpośrednio wydawcy
Dzięki wielkie za odpowiedź. Pozwolisz jednak, że pociągnę temat ?

Większość z tego, o czym piszesz jest dla nas w zasadzie jasne  - i
wydaje się że większość z tłumaczy sobie zdaje sprawę z konstrukcji umów
autorskich/o tłumaczenie - bo jest albo prawnikami, albo ma coś
wspólnego z tłumaczeniami/wydawnictwami itp. Rozumiem, że de facto
optujesz za wersją drugą (problem tego, czy tłumacze mają prawo do
tłumaczenia, z którego nie mogą korzystać, czy też nie mają prawa jako
praktycznie nieistotny pomijam), jednak pojawia się tutaj następująca
wątpliwość: jeśli opierać interpretację na artykule 2 ustawy, tak jak to
robisz, to czy w świetle istniejącej praktyki nie wystarczy zgoda
Lessiga udzielona wydawnictwu ? Cały problem wziął się z tego, że
powszechna praktyka umów o tłumaczenie (opierająca się właśnie o art 2)
jest tego rodzaju, że wydawnictwa zawierają umowy nie z tłumaczami,
którzy uzyskują od autora prawo do korzystania z własnego tłumaczenia,
ale bezpośrednio z autorem/właścicielem praw do oryginału, od którego
uzyskują prawo do korzystania z utworu zależnego oraz osobno z tłumaczem
(przeniesienie praw majątkowych do tłumaczenia) - w ten sposób
tłumaczenie i korzystanie z tłumaczenia jest poniekąd rozdzielone, a w
efekcie dwóch umów wydawca uzyskuje pełnię praw do tłumaczenia. Taki
sposób postępowania jest oczywiście uzasadniony przepływami finansowymi,
bo w ten sposób prawa wydawcy są w 100% zabezpieczone. Wydaje się, że
nie ma powodów, żeby inny wniosek wyciągać w przypadku umów
"uzupełniających" licencję A-NC. A może jednak licencja A-NC powoduje,
że nie można takiego rozdziału dokonać, bo sam fakt dokonania
tłumaczenia stanowi korzystanie z tłumaczenia ? (jak dziwnie by to nie
brzmiało - w naszym przypadku tak właśnie jest, bo tłumaczenie jest "w
czasie rzeczywistym" udostępniane komu kto tylko chce).

> inne problemy (zakładam rozważając je, że tłumacze uzyskali zgodę 
> Lessiga na  komercyjne wykorzystanie z tłumaczenia):
> 1. skoro tłumacze mogą już komercyjnie rozporządzaci korzystać z 
> opracowania i przysługuje im do niego pełnia praw autorskich, mogą 
Relacje FOKK-tłumacze-Wydawca rozumiemy, początkowy plan był taki jak
piszesz.

> 2. problem z kolejnymi wydawcami i warunkiem share-alike:
> Zależy to od tego jaką umowę zawrą tłumacze (lub podmiot na który 
> przeniosą oni majątkowe prawa autorskie czyli np. FOKK) z wydawcą.
(...)
> a. Jeśli będzie to umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich 
> (tak z reguły się robi, 90% umów z wydawnictwami jest własnie takich) - 
> to wyłącznym dysponentem praw majątkowych autorskich będzie wydawca (już 
> nie tłumacze, ani tym bardziej FOKK). Wtedy dalsza dystrybucja książki 
> zależy tylko i wyłącznie od wydawcy.

Przeniesienie praw odpada, bowiem tłumaczenie będzie udostępnione na
licencji A-NC lub A-NC-SA. Zresztą, nie wyobrażam sobie, żeby Lessig na
to się zgodził (bo jaki miało by to sens ?). W ten sposób dochodzimy do
sedna problemu. Jeśli, jak mówisz, mamy uzyskać zgodę Lessiga, to w jaki
sposób należy sformułować umowę między nami a Lessigiem, żebyśmy:

a. mogli udostępniać tłumaczenie w internecie na zasadach A-NC lub A-NC-
SA
b. mogli udzielić licencji FOKK, a FOKK mogło udzielić licencji
wydawnictwu na wydanie 1 wydania FC i dystrybucję tegoż przez 3 lata
(Alku ? Tak ma być ?)
c. można było wydać kolejne *komercyjne* wydania drukiem bez potrzeby
uzyskiwania zgody 25 tłumaczy i Lessiga, za wynagrodzeniem dla CC, ale
bez możliwości zmiany warunków umowy na inne, niż te, które zostaną
uzgodnione z wydawcą I wydania.
d. prawa Lessiga były zabezpieczone

Zwróć uwagę, że jedyny przepływ finansowy jest między wydawnictwem a
FOKK - my nie płacimy nic Lessigowi, FOKK nie płaci nic nam, Wydawnictwo
nie płaci nic  Lessigowi. Z punktu widzenia Lessiga taka sytuacja jest
bardzo niewygodna, bo udziela zgody na komercyjne wykorzystanie grupie
ludzi, których nie zna - może się obawiać, że ktoś zacznie zarabiać na
jego książce. Z drugiej strony, bardzo wąskie sformułowanie licencji
spowoduje, że warunku c nie da się dotrzymać, a prawdopodobnie także
warunku b.

Moim zdaniem, to jest problem z licencją A-NC, i to poważny - sytuacja
Lessiga i FC jest wyjątkowa, ale przy każdej innej publikacji wymagane
jest tyle zaufania autora do tłumaczy, że mało prawdopodobne, by to się
mogło udać.

> b. jeśli tłumacze (lub FOKK) udzielą wydawcy tylko licencji na wydanie 
> książki - zależy to od tego, czy:
> - będzie to licencja wyłączna (nie można wtedy w czasie jej trwania 
> udzielać licencji innym wydawcom)
> - niewyłączna (można udzielać licencji innym wydawcom)
To rozumiemy.

> Nie bardzo rozumiem co ma z tym wszystkim wspólnego warunek share-alike? 
> Czy chodzi o to, że po wygaśnięciu licencji dla pierwszego wydawcy, z 
> innymi wydawcami tłumacze chcieliby zawierać licencje CC z warunkiem 
> share-alike? Warunek ten dotyczy tylko uwtorów zależnych, a więc takiej 
> sytuacji, gdy ktoś (X) tworzy opracowanie utworu kogoś innego (Y) - to 
> wtedy to opracowanie X moze tylko udostepniac na licencji takiej jaką Y 
> udzielil X-owi. 
To rozumiemy.

> Zaś wydawca nie będzie już tworzył opracowania Waszego 
> tłumaczenia. Warunek share-alike miałby sens w przypadku licencji 
> udzielanej Wam, natomiast co daje on gdy Wy udzielacie komuś licencji 
> share-alike? Tylko tyle, że jeśli ten ktoś zechce stworzyć utwór zależny 
> Waszego utworu, to musi ten utwór zależny udostępniać na tej samej 
> licencji, na której uzyskał od Was utwór pierwotny.
Nie potrafię odpowiedzieć. To był pomysł Jarka Lipszyca - być może coś
przekręciłem, ale mam te same wątpliwości co Ty.  Jarku ?

>  Jest coś dziwnego w tym wszystkim - jakiego wynagrodzenia zrzekł się 
> Lessig?
> - na pewno nie mogło to być wynagrodzenie za niekomercyjne 
> wykorzystywanie tłumaczenia (objęte jest to przecież nieodpłatną 
> licencją AT-NC)
Jasne.

> - nie mogło to być wynagrodzenie za korzystanie z oryginału 'Free 
> Culture' - bo nie chodzi tu o wydawanie oryginału
Jasne.

> - czyli wynika z tego, że Lessig zrzekł się wynagrodzenia za komercyjne 
> wykorzystywanie tłumaczenia (czyli de facto udzielił tłumaczom w sposób 
> dorozumiany zgodny na takie komercyjne wykorzystanie - trzeba jeszcze 
> tylko aby było to na piśmie, bo jest to w rzeczywistości zmiana licencji 
> AT-NC, ale de facto też i ten wymóg do ważności zezwolenia nie jest 
> konieczny - forma pisemna jest konieczna tylko ze względów dowodowych)
Byłbym ostrożny, czy nie jest to konieczne...

> Jeśli więc dobrze rozumiem stan faktyczny tłumacze uzyskali już 
> zezwolenie na komercyjne wykorzystywanie/rozporządzanie tłumaczeniem.
Nie, nie uzyskaliśmy, a przynajmniej nic mi o tym nie wiadomo. Zgodę
uzyskało wydawnictwo. Cały problem wynika najwyraźniej z tego, że
regulacja ustawowa sobie, a praktyka sobie. Umowy zawiera się zwykle
dwie, jak już pisałem wyżej - wydawnictwo-autor, i tłumacz-wydawnictwo.

> Mam nadzieje, że moje uwagi są czytelne, w razie wątpliwości proszę o 
> kontakt telefoniczny (tel. 501 691 447)
Jeszcze raz dzięki wielkie za informacje. Pozwalam sobie jednak przez
listę, bo wszyscy zainteresowani ją czytają, więc łatwiej będzie
utrzymać kontakt między nami.

-- 
Jan Winczorek <Jan.Winczorek AT aster.pl>