Creative Commons Polska

[Paweł Lech <pawel.lech AT epf.pl>]

Title: RE: [Cc-pl] licencje CC i pola eksploatacji

 

 

Wykładni umów, w oparciu o art. 65 § 2 KC można dokonywać, o ile jej treść budzi wątpliwości zgodnie z zasadą clara non sunt interpretanda. Przepis art. 41 ust. 2 pr. aut. nie pozwala na uznanie, że skoro strony nic nie postanowiły w przedmiocie pól eksploatacji, to być może coś chciały w tym zakresie ustalić. Słowo ”wyraźnie” w treści art. 41 ust. 2 pr. aut. wymaga od stron umowy, aby osiągnęły – nie budzący najmniejszych wątpliwości - konsens  co do pól eksploatacji. Przepis art. 65 § 2 KC nie służby bowiem do uzupełniania treści umowy lecz do jej dekodowania. Poza tym przypominam, że umowy licencji wyłącznej i przenoszące prawa pod rygorem nieważności wymagają formy pisemnej. Trudno sobie wyobrazić sytuację, aby w oparciu o art. 65 § 2 KC dokonywać uzupełnienia treści umowy pisemnej o elementy, których w niej brakuje. Można co prawda wyobrazić sobie dekodowanie treści licencji ustnej, przy czym moim zdaniem w tym zakresie również nie ma zastosowania reguła wykładni umów z Kodeksu cywilnego. Strony muszą w sposób nie budzący wątpliwości i jednoznacznie wskazać pola eksploatacji, jakie obejmuje umowa. Przepis art. 65  § 2 KC służy do odkrycia tego, co strony już ustaliły, a jeśli strony ustaliły, że chodzi o „wszystkie pola eksploatacji” to żadnego z nich nie wymieniły wyraźnie, a co za tym idzie nie spełniono wymogu z art. 41 ust. 2. Restryktywna wykładnia art. 41 ust. 2 podyktowana jest dwiema przesłankami: jego ochronnym charakterem w odniesieniu do interesów twórcy, a po drugie tym, że jest to przepis szczególny, wymaga więc wykładni ścieśniającej.

 

Katalog pól eksploatacji z art. 50 pr. aut. nie jest katalogiem przykładowym, a katalogiem niedomkniętym, co oznacza, że zawiera pola eksploatacji choć nie wszystkie, ale te wymienione nie są „przykładami” lecz dostrzeżonymi przez ustawodawcę. Ustawa daje jednak swobodę uczestnikom obrotu w samodzielnym kreowaniu pól eksploatacji – mogą odrzucić terminologię stosowaną w art. 50, aczkolwiek muszą posługiwać się terminologią na tyle precyzyjną by uznać wpisane przez nie do umowy pola eksploatacji za „wyraźnie wymienione”. Można zatem sobie przepisać treść tego przepisu, a można też na potrzeby umowy użyć własnych sformułowań – byle były precyzyjne i odnosiły się do rzeczywistych, samodzielnych ekonomicznie i technicznie sposób korzystania z utworów.

 

Myślą przewodnią twórców polskiego prawa autorskiego, którzy oparli konstrukcję praw autorskich na pojęciu pola eksploatacji była potrzeba zabezpieczenia twórcy przed jego kontrahentami, którzy zazwyczaj dysponują mocniejszą pozycją na rynku, co mogłoby prowadzić do wykorzystania tej przewagi. Przepis art. 41 ust. 2 zmierza do uniknięcia sytuacji, w których umowy dotyczyłyby „wszystkich znanych pól eksploatacji” lub „wszystkich pól eksploatacji”, jak również tzw. licencji kroczących, to jest takich, które automatycznie obejmują swoim zakresem nowowykształcone pola eksploatacji. Ustawodawca dążył do zapewnienia autorowi możliwości decydowania o zakresie udzielonej licencji (przeniesienia praw) poprzez uchronienie go przed wielce niekorzystnymi zapisami umów licencyjnych, które udzielały zezwolenia na korzystanie na nieograniczone korzystanie z utworów. Jeśli autor chce tego rodzaju umowę zawrzeć to powinien mieć świadomość, jakich konkretnie pól eksploatacji dotyczy umowa. Stąd wymóg wyraźnego wymieniania pól eksploatacji.

 

---

From: cc-pl-bounces AT lists.ibiblio.org [mailto:cc-pl-bounces AT lists.ibiblio.org] On Behalf Of Piotr Barczak
Sent: Sunday, November 12, 2006 5:02 PM
To: Creative Commons Polska
Subject: Re: [Cc-pl] licencje CC i pola eksploatacji

 

Paweł Lech napisał(a):

 

1. Umowa bez wyraźnie wymienionych pól eksploatacji jest nieważna.

2. Umowa, w której pola eksploatacji wymieniono en bloc również jest nieważna - w ustawie brak wyraźniej sankcji, aczkolwiek wystarczy do tego art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego - czynność prawna (w tym wypadku licencja) sprzeczna z ustawą (w tym wypadku nie zawierająca katalogu pól eksploatacji) jest nieważna.

3. Sformułowanie "na wszystkich polach eksploatacji" powoduje, że nie zostaje spełniony warunek wyraźnego wymienienia pól eksploatacji, a co za tym idzie licencja jako taka jest nieważna. Taka licencja - dosadnie rzecz biorąc - jest do wyrzucenia. Wiem, że są osoby, które mają pogląd odmienny, jednak brzmienie przepisu jest jasne - mowa w nim o polach eksploatacji wyraźnie wymienionych. Zatem wskazanie, że chodzi o wszystkie pola eksploatacji to nie to samo co ich wyraźne wymienienie.

Tutaj akurat bym polemizował.
Owszem, można sięgać do art. 41 ust. 2 pr. aut. jako źródła obowiązko i art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego jako sankcji. Jednak moim zdaniem jest to podejście zbyt restryktywne.

Warto w tym przyadku sięgnąć do treści art. 65 § 2 k.c., zgodnie z którym w umowach należy raczej badać zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. W przypadku umów CC cel jest jasny i jest nim udzielenie zgody na korzystanie w oznaczonym w umowie zakresie w dowolny sposób. Taka interpretacja pozwala uznać licencje CC za ważne na gruncie polskiego prawa bez konieczności przepisywania ustawy i wprowadzania do niej art. 50 w pełnym brzmieniu (co zresztą i tak nie daje pewności wobec przykładowego charakteru zawartego tam wyliczenia).

4. Proponuję zatem napisanie takiej licencji, która będzie spełniała wymogi prawa polskiego i spełniała je całkowicie, to jest przede wszystkim zawierała katalog pól eksploatacji (nie musi to być przepisany katalog z art. 50 ust. o pr. aut. i pr. pokr.).

Moje stanowisko wynika wprost z tego, co napisałem powyżej. Mam tylko jedno pytanie. Jak miałby wyglądać ten katalog, aby licencjodawca i licencjobiorca "spali spokojnie"?

5. W przypadku wykształcenia się nowego pola eksploatacji, Anna będzie musiała udostępnić utwór na „znowelizowanej” wersji licencji lub w jakikolwiek inny sposób oświadczyć, że udziela licencji również na tym "nowym" polu eksploatacji. Najprościej będzie zatem, jeśli udostępni go jeszcze raz.

Nie do końca tak. Jeśli przyjąć zaproponowaną przeze mnie interpretację, należałoby uznać, że zmiana stanu wiedzy (chyba "zobiektywizowanego licencjodawcy", ale to wymagałoby rozważenia) pociąga za sobą automatycznie rozszerzenie zakresu udzielanej licencji. Skoro bowiem uprawniony - mając świadomość rozszerzenia katalogu sposobów eksploatacji - dalej udostępnia swój utwór "na wszystkich znanych polach", należy przyjąć, że godzi się na objęcie zakresem udzielonego zezwolenia również nowego pola.

Nie dotyczyłoby to jednak licencji już udzielonych, ponieważ one mogły dotyczyć tylko pól znanych w chwili ich zawarcia. W takim przypadku rozszerzenie katalogu pól eksploatacji nakładałoby na licencjobiorcę obowiązek "odnowienia" licencji (oczywiście jeśli zamierza korzystać z utworu na nowym polu).

6. W umowach autorskich w zasadzie nic nie może się dziać "automatycznie" - to jest nie można zaplanować, aby udzielone zezwolenie na korzystanie obejmowało takie sposoby, o których autor nie wiedział w chwili udzielania licencji, nawet jeśli nie miałby nic przeciwko temu. Tutaj działa zasada - czasami jak miecz obusieczny - bezwzględnej ochrony autora. Udostępnia utwór tylko w takim zakresie, w jakim to jest możliwe w chwili zawierania umowy.

j.w.

7. Praktyczne konsekwencje wadliwości licencji CC są w zasadzie żadne - niskie jest prawdopodobieństwo, że autorzy nagle zaczną ścigać tych wszystkich, którzy bezprawnie korzystają z ich utworów w oparciu o nieważne licencje CC. Aczkolwiek mają do tego pełne prawo.

Celem licencji CC jest zagwarantowanie użytkownikom utworów bezpieczeństwa korzystania z nich. Wydaje mi się, że bezpieczeństwo to powinno wynikać wprost z jej treści, a nie z trudności z ewentualną egzekucją. I uważam, że da się je interpretować w taki sposób, aby to bezpieczeństwo dawały. Co nie zmienia faktu, że nie ma tworów doskonałych i licencje CC też takimi nie są.

Chyba już kiedyś coś przebąkiwałem, że licencje CC są źle napisane.

Wpewnej mierze jest to wynikiem dostosowywania konstrukcji właściwych dla obcego prawa do naszego systemu. Nie jest to problem wyłącznie licencji CC. Dużo wyraźniej widać to np. w licencji GNU GPL.

Pozdrawiam,
pb

---

Czas wybrac dobra nazwe!
www.nazwa.pl

----------------------
Panorama Internetu - prognoza pogody, poczta e-mail z największym załącznikiem, SMS, wyszukiwarki: Gooru, Anonser, serwisy: randki, ogłoszenia, wakacje, program TV, Kina, muzyka, DVD, newsy, inne.
www.panoramainternetu.pl (www.epf.pl)