Creative Commons Polska

[Krzysztof Siewicz <siewi AT interia.pl>]

Witam,

> > Co ciekawe, brak
> > parametru ND w licencji GPL nie wpływa na fakt, że i tak wszyscy
> > zgłaszają bugi i ulepszenia do twórcy oryginału (vide Linux)... 
> 
> Chyba blad logiczny sie tu wkradl: skoro nie ma tego parametru, to 
> zglaszaja. Gdyby byl to by nie zglaszali (bo po co, jak nie moga zostac 
> naniesione?)

Precyzuję: domyślny reżim prawa autorskiego zmusza twórców opracowań do
negocjacji z twórcami oryginałów, jeżeli ci pierwsi chcą opracowania
wykorzystać. Dodanie parametru ND do licencji powoduje ogólnie rzecz
biorąc, że z bardziej wolnej licencji powracamy do tego domyślnego
reżimu. Wolna licencja bez parametru ND daje twórcom opracowań swobodę
co do ich wykorzystania. Licencje WO nie zawierają parametru ND, mimo to
jednak, twórcy opracowań (tzn. patchy i ulepszeń) wolnego oprogramowania
I TAK zgłaszają się do twórcy oryginału, wokół którego skupia się praca
nad projektem (zwykle jest to osoba fizyczna lub swego rodzaju spółka
cywilna - jak przy Linuxie lub też jakaś jednostka organizacyjna - jak
np. fundacja przy Apache), a który to podejmuje ostateczną decyzję czy
patch nanieść, czy nie. Oczywiście jest to uproszczenie, gdyż niektóre
dystrybucje Linuksa "patchują" jądro na własną rękę, poza tym może dojść
do forkingu. Niemniej jednak, zasadą jest swego rodzaju negocjacja z
twórcą oryginału na temat wykorzystania opracowań.

Piszesz: "gdyby [parametr ND] był, to by nie zgłaszali". Niekoniecznie -
wtedy też możliwe jest przecież skontaktowanie się z twórcą oryginału i
zwrócenie mu uwagi na błędy, zasugerowanie dodatkowej funkcjonalności,
wraz z przesłaniem proponowanych zmian w kodzie. Podobnie przecież
zwracasz się do autora utworu w obcym języku, gdy chcesz np. wystawić go
na scenie lub przetłumaczyć. Brak parametru ND nie oznacza, że żadne
opracowania nie mogą powstać, a tylko to, że kontrolę nad ich
wykorzystaniem i rozpowszechnianiem zachowuje twórca oryginału.

Wniosek: Licencje są bez ND, a licencjobiorcy zachowują się tak, jakby
ND tam było.

> > Co
> > jeszcze ciekawsze, toczą się obecnie prace nad Code v.2, czyli "update"
> > książki Lessiga "Code and Other Laws of Cyberspace", która to książka
> > NIE ZOSTAŁA wydana na licencji CC w ogóle (przynajmniej nigdzie nie mogę
> > doszukać się o tym informacji).
> 
> Owszem, zostala: http://codebook.jot.com/WikiHome
> "This wiki is licensed under the new Creative Commons Wiki License 
> (beta)." ( http://creativecommons.org/drafts/wiki_0.5 )

Podałeś licencję dla Code v.2 wiki. Chodziło mi o to, że sama książka
(tzn. "Code and Other Laws of Cyberspace" jest objęta domyślnym reżimem
prawa autorskiego). W sumie jednak masz rację - wygląda na to, że tekst
książki został przez prof. Lessiga wrzucony na wiki i w ten sposób
został objęty ww. licencją.

Nie wydaje mi się jednak, aby powyższe całkowicie zaprzeczało moim
tezom. Licencja CC-wiki-0.5-beta jest podobna do GPL (tzn. zawiera prawo
do tworzenia opracowań, komercyjnego wykorzystania oraz warunek SA,
czyli odpowiednik "copyleft"). Ale zauważ, że twórcy projektu Code v.2
podkreślają na swoich stronach, że wszystko robią w uzgodnieniu z
Lessigiem, a nawet: "Once the project nears completion, Professor Lessig
will take the contents of this wiki and ready it for publication."
http://codebook.jot.com/WikiHome

Podobnie zatem jak hakerzy współpracujący przy tworzeniu WO, glosatorzy
książki Lessiga także nie korzystają z pełni praw wynikających z ich
licencji. Moim zdaniem dlatego, że wykorzystanie ich (tzn. całkowite
rozwidlenie projektu i opracowanie ostatecznej wersji (v.2) książki
przez kogoś innego niż Lessig) jest po prostu bardziej pracochłonne i
mniej efektywne. Jak zatem wskazałem już wcześniej - takie lub inne
ukształtowanie praw w licencji nie wpływa na to, że praca nad projektem
potoczy się tak, jak na to zezwala licencja. Zwykle będzie się ona
toczyć tak, jakby utwór objęty był bardziej restrykcyjną licencją.
Ucieczka od wolności?

> > Dalej, porównanie rozwoju Linuksa oraz systemów BSD (z prawnego punktu
> > widzenia różniących się między sobą kolejnym z parametrów - SA) prowadzi
> > do wniosku, że i w pierwszym, i w drugim przypadku duża część
> > uczestników zwraca kod ulepszeń (czyli zachowuje się tak, jakby oba
> > projekty były na licencji z parametrem SA). 
> 
> Nieprawda. Sa tysiace bardzo znaczacych przykladow zamykania kodu BSD, 
> np. Apple - OsX, Microsoft - TCP/IP.

Nie przeczę. Są także przypadki zamykania (bezprawnego) kodu na GPL
(patrz: gpl-violations.org). Chodziło mi o to, że istnieją tacy
korzystający z oprogramowania na BSD, którzy zwracają kod swoich
ulepszeń, mimo że WCALE nie mają takiego prawnego obowiązku. Moim
zdaniem jest to kolejny dowód na to, że na rozwój wolnej kultury większy
wpływ mają czynniki pozaprawne, a postanowienia licencji dopiero w
drugiej kolejności.

> > 1. Uwarunkowania prawne, czyli ukształtowanie postanowień licencji w
> > nikły sposób wpływa na rozwój danego projektu, utworu itp. Przykład Code
> > v.2 dowodzi, że nawet domyślny reżim prawa autorskiego nie musi być
> > porzucony, czy też zmieniony, aby doszło do "wolnej i otwartej
> > współpracy".
> 
> Niestety jest to nieprawda (mowie niestety, bo dla nas lepiej by bylo 
> gdybys mial racje - wolna kultura bylaby blizej, a nie dalej). Wyciagasz 
> falszywe wnioski z falszywych preslanek, co wykazalem wczesniej.

Ok - przesłanka o Code v.2 była fałszywa, lecz nie wydaje mi się, aby
moje wnioski były całkowicie fałszywe. Tzn. - jeżeli nawet prawo
autorskie samo z siebie nie umożliwia "wolnej i otwartej współpracy", to
jednak to do czego dochodzi po złagodzeniu jego reżimu wolnymi
licencjami (nawet tymi najbardziej wolnymi - bez ND i NC) nie jest aż
tak "wolną i otwartą współpracą", jakby to sugerowały postanowienia
licencji. Z jednej strony jest to "ucieczka od wolności", a z drugiej
strony jest to wynikiem konieczności wprowadzenia organizacji pracy. Nie
chcę wracać do Coase'a i powtarzać dyskusji, czy Linux tworzony jest
przez "firmę" w sensie tej teorii, niemniej jednak hierarchiczna
organizacja pracy nad wolnymi projektami w oczywisty sposób przyczynia
się do tego, że mogą one w ogóle powstawać oraz do tego, że tworzone są
bardziej efektywnie. Inna sprawa, że niektóre "wolne" projekty równie
dobrze mogłyby być tworzone na zasadzie zamkniętej, bo i tak nikt spoza
wąskiej grupy współtwórców nie przegląda kodu - "wolna" licencja to nie
"pixie dust", którym posypanie sprawi, że projekt odniesie sukces (nie
pamiętam autora tej konstatacji).

Wracając jednak do tego, na co pozwala prawo autorskie. Jest jak
najbardziej dozwolone, aby kilka osób dogadało się i wspólnie zaczęli
tworzyć: mogą połączyć swoje utwory, stworzyć utwór zbiorowy czy też
zająć się opracowywaniem utworu napisanego przez jednego z nich. Dzięki
Internetowi do takiej współpracy może dochodzić częściej i na szerszą
skalę, więc konieczność negocjacji za każdym razem staje się wysokim
kosztem transakcyjnym - w tym sensie prawo autorskie staje się
przeszkodą w powstawaniu kultury.

> Ludzie beda wykorzystywali cudze prace wtedy, gdy prawo bedzie po ich 
> stronie. Jesli prawo bedzie przeciw to po prostu sobie daruja.

Uważam, że obecne prawo wcale nie jest przeciwko nim. Prawo to wymusza
jedynie poniesienie pewnych kosztów (kontakt z autorem oryginału,
negocjacje), które w dobie Internetu są często nieproporcjonalnie
wysokie, a do których ograniczenia przyczyniają się wolne licencje. Cały
czas jednak staram się wykazać, że prawo jest tu tylko jednym z
czynników - duża część projektów rozwija się w mniej "wolny i otwarty"
sposób niż by mogła, pomimo bardzo "wolnych i otwartych" licencji.

> > Co do braku popularności NC: w wolnym oprogramowaniu pokaźną korzyścią
> > dla twórcy jest przerzucenie części pracy na użytkowników i otrzymanie w
> > efekcie sprawniejszego oprogramowania, które może on wykorzystać do
> > własnej pracy. Kolejną korzyścią jest wzrost reputacji w wyniku
> > opublikowania dobrego kodu oraz uznania użytkowników, którzy dzięki temu
> > widzą mniej komunikatów "program wykonał niedozwoloną operację...
> > skontaktuj się ze sprzedawcą". O takie korzyści trudno w przypadku
> > opublikowania innego typu utworów, dlatego też wydaje mi się zrozumiałe,
> > że duża część twórców wybiera NC, nawet jeżeli popiera "wolną kulturę" -
> > nie wydaje im się, aby byli w stanie osiągnąć inne korzyści, więc nadal
> > dużą wartość stanowi dla nich po prostu "kasa" za rozpowszechnianie.
> > Osobiście uważam, że jest to trochę mało innowacyjne myślenie...
> 
> To oczywiscie prawda. Dlatego wlasnie moim zdaniem przy promocji CC 
> powinnismy akcentowac nie tylko korzysci plynace ze stosowania tych 
> licencji, ale pewnego rodzaju moralny obowiazek autora, ktory czerpie z 
> kultury, wiec powinien takze czuc sie zobligowany do dzielenia sie tym 
> co sam zrobil. To bardzo delikatna sprawa - w koncu nikt nie lubi byc do 
> czegokolwiek zmuszanym, nawet przez wlasne sumienie... I nie wiem jak to 
> zrobic, chce natomiast wywolac na ten temat dyskusje.

A moim zdaniem powinno się raczej akcentować korzyści ekonomiczne,
poprzez analogię do WO. Korzystanie z wolnych licencji to znakomity
sposób na promocję twórców, możliwość skorzystania z "peer
review" (zwłaszcza przy utworach użytkowych - instrukcje, publikacje
naukowe). Wolne licencje nie muszą oznaczać rezygnacji z pośredników -
prawników, wydawców, organizacji zbiorowego zarządzania - stawiają ich
tylko w innej roli (znowu analogia do WO i rozmaitych metod prowadzenia
działalności gospodarczej w oparciu o nie). Myślę, że przekonanie np.
dużego wydawcy gazet lub muzyki o korzyściach jakie może on odnieść z
obrotu utworami na licencji CC spowoduje ich większą popularność niż
przekonywanie poszczególnych twórców. W tym celu można przygotować takie
materiały jak "Case for Business" Open Source Initiative.

Nie oznacza to, że nie uznaję przywołanego przez Ciebie argumentu
moralnego. Po prostu nie czuję, aby był on aż tak skuteczny - staram się
być realistą.

A na koniec - dlaczego właściwie celem CC miałoby być promowanie
licencji bez ND i NC? Przecież te parametry są jedną z opcji, które CC
oferuje twórcom. Alek stwierdził kiedyś, że CC nie jest "animatorem
kultury", a wskazywanie, że pewne licencje w ramach CC są "lepsze" od
innych byłoby swoistą animacją, jeżeli nie manipulacją.

Pozdrawiam,
Krzysztof Siewicz


----------------------------------------------------------------------
Na randke, na randke, na randke... >>> http://link.interia.pl/f189c