Creative Commons Polska

[Paweł Lech <pawel.lech AT epf.pl>]

Może trochę przesadziłem z tym zdziwieniem, ale wokół prawa własności
intelektualnej narosło już tyle mitów, niedomówień i przeinaczej (m.in.
dzięki wszechwładnym organizacjom zbiorowego zarządzani), że nieco ostra
reakcja powinna jednak znaleźć zrozumienie i usprawiedliwienie. Kajam się i
proszę o wybaczenie. 

Co do nowych wykonań starych utworów to zgadzam się, chronione są
niezależnie od utworów choć powtarzam: przez inną kategorię praw na dobrach
niematerialnych oraz na innych zasadach. W obecnym kształcie prawa artysty
wykonawcy właściwie są identyczne z prawami autorskimi, jednak to stan na
dziś. Prawa autora są nieograniczone jeśli idzie o zakres pól eksploatacji,
natomiast prawa artysty tak (pola eksploatacji są restryktywnie wskazane w
ustawie). Ponadto w odniesieniu do nadawania, reemitowania i publicznego
odtwarzania artystycznych wykonań, o ile odbywa się z wykorzystaniem
egzemplarza wprowadzonego do obrotu (czyli tzw. egzemplarzy handlowych),
artyście przysługuje jedynie prawo do wynagrodzenia - czyli upraszczając
pojawia się nam ZAIKS. Ponieważ zaś ZAIKS (a także inne OZZ) powołują się na
cywilistyczną konstrukcję negotiorum gestio, to zbierają wszystko jak leci w
zakresie swojej działalności bez znaczenia czy artysta powierzył im swoje
prawa czy też nie. 

Jeśli zaś chodzi o artystyczne wykonania, których czas ochrony już wygasł,
to oczywiście można sobie korzystać ile wlezie. Pamiętać jednak należy, że
okres trwania praw artysty wykonawcy wynosi 50 lat, a nie 70! Pamiętać
należy jednak o skomplikowanej kwestii odżycia ochrony w stosunku do
niektórych kategorii artystycznych wykonań. 


>> Ciekawi mnie jednak co w przypadku utworów, które autorzy pozwalają je
>> wykorzystywać bez odpłat.  Mam nadzieję, że w takiej sytuacji ZAIKSowi
>> płacić już nie trzeba?"

Czy mogę Cię prosić, byś odniósł się również do tego pytania?

Po pierwsze należy odróżnić tantiemy za korzystanie z utworów od tantiem za
korzystanie z artystycznych wykonań. Przypuśćmy, dla uproszczenia, że
zarówno twórca, jak i artysta wykonawca, producent fonogramu "pozwalają
korzystać bez opłat". No właśnie, tutaj jest problem. Nie wiadomo zupełnie
co ma znaczyć "korzystanie bez opłat", jeśli chodzi o tzw. otwartą licencję
na korzystanie to sprawa jest w miarę prosta - powiedzmy, że na opakowaniu
umieszcza się treść licencji, co stanowi ofertę, a każdy przystępujący do
korzystania ofertę przyjmuje i umowa licencyjna zostaje zawarta. Z punktu
widzenia nie-prawnika wygląda to skomplikowanie, ale sprawa jest w miarę
klarowna. Wówczas oczywiście ZAIKS nie ma żadnego tytułu do pobierania
opłat, jeśli w treści licencji - oferty wskazano, że autor, artysta
wykonawca oraz producent zezwalają na korzystanie w zakresie publicznego
korzystania a licencja ma charakter nieodpłatny. Sytuacja taka oczywiście
jest mało prawdopodobna, ale z technicznoprawnego punktu widzenia jak
najbardziej dopuszczalna. Problem powstaje wtedy, gdy zezwolenie na
"korzystanie bez opłat" nie ma charakteru licencji - oferty, a zostało
wyrażone np. w sposób domniemany lub ustny. Tutaj pojawiają się problem tzw.
wyraźnej specyfikacji pól eksploatacji w licencji (oznacza to, że każda
licencja musi zawierać wyraźne wymienienie pól eksploatacji, niedozwolone
jest domniemywanie, że pewne pole objęte jest licencją), po drugie dochodzi
do problemu czysto dowodowego - jak udowodnić, że autor, artysta wykonawca i
producent zrzekli się swoich roszczeń do wynagrodzenia. Dochodzi jeszcze
kilka problemów związanych choćby z kwestią pozostawania pewnych praw w
zarządzie ZAIKSU (wówczas uprawniony ma średnią możliwość zrzekania się
poszczególnych roszczeń). W idealnym świecie zapewne ZAIKS należałoby
odesłać z kwitkiem - na zdrowy rozum, skoro ktoś pozwala korzystać
nieodpłatnie to osoba trzecia nie może żądać opłat, jednak w świecie realnym
ZAIKS pewnie ściągnie tantiemy. Pamiętajmy, że OZZ mają pieniądze i
prawników (raz gorszych raz lepszych, ale zawsze prawników), którzy będą w 
stanie choćby posługując się narzędziami procesowymi ukrzyżować
nieświadomego korzystającego. Bardzo ostrożnie podchodziłbym do licencji
nieodpłatnych, a szczególnie nieodpłatnych licencji mających charakter
oferty skierowanej do nieoznaczonego kręgu osób (w praktyce do nabywców
płyt). Moim skromnym zdaniem ilość problemów jaka może wyłonić się na tle
takiej sytuacji przerasta świadomość potencjalnego nabywcę. Po prostu we
współczesnym świecie naprawdę nie ma nic za darmo, prędzej czy później komuś
trzeba będzie zapłacić. 

Pozdrawiam, 
Paweł 


-----Original Message-----
From: cc-pl-bounces AT lists.ibiblio.org
[mailto:cc-pl-bounces AT lists.ibiblio.org] On Behalf Of Marek Zakowicz
Sent: Friday, December 30, 2005 11:17 AM
To: Creative Commons Polska
Subject: Re: [Cc-pl] sylwestrowa prywatka a Chopin

On Thu, 29 Dec 2005, Paweł Lech wrote:

> Ja jestem prawnikiem i też, choć z pewną nieśmiałością, pozwolę sobie na
> komentarz.

Dzięki :)


> Jednocześnie pozwalam sobie również wyrazić pewnego rodzaju
> zdziwienie dowolnością, jaką przejawiają niektórzy interpretując przepisy
> prawa autorskiego.

To o mnie?


[...]
>> Jeśli dysponujesz nagraniami, których _wykonawcy_ odeszli z tego świata
>> ponad 70 lat temu, to chyba możesz je śmiało puszczać (choć to wymaga
>> prawdopodobnie dużo odwagi 8-) )
>> również na imprezach publicznych _bez_ odprowadzenia tantiemów zarówno
>> ZAIKSowi jak i ewentualnym spadkobiercom wykonawców tudzież posiadaczy
>> praw majątkowych.  Bo prawa majątkowe w takim wypadku wygasły.
>>
>> Natomiast interpretacje utworów powstałych w zamierzchłej
>> przeszłości (np. Bacha) nagrane kilka (<=70) lat temu, w celach
>> komercyjnych wymagają rozliczenia z ZAIKSem, gdyż prawa majątkowe (i
>> autorskie w ogóle) do dzieł pochodnych są chronione niezależnie od praw
>> do oryginału.
[...]
> Wykonanie utworu, co do tego prawnicy są zgodni, nie jest dziełem
> zależnym (sic!) lecz odrębnym dobrem niematerialnym, chronionym przez
> prawa artysty wykonawcy.

Rzeczywiście z tym utworem zależnym namieszałem :-(
Z tego co zrozumiałem zgadzasz się jednak, iż nowe wykonania starych 
utworów "są chronione niezależnie od praw do oryginału" i wymagają w 
przypadku publicznego odtwarzania rozliczenia z ZAIKSem? 
Oraz, że nagrania "których _wykonawcy_ odeszli z tego świata ponad 70 lat 
temu" można odtwarzać "również na imprezach publicznych _bez_ 
odprowadzenia tantiemów"?


>> Ciekawi mnie jednak co w przypadku utworów, które autorzy pozwalają je
>> wykorzystywać bez odpłat.  Mam nadzieję, że w takiej sytuacji ZAIKSowi
>> płacić już nie trzeba?"

Czy mogę Cię prosić, byś odniósł się również do tego pytania?


> W artykule " Muzyka na prywatce jednak za darmo" opublikowanym na stronie
> http://mojefinanse.interia.pl/news?inf=700991 ZAIKS wcale nie zapowiada,
że
> będzie domagał się zapłaty tantiem za korzystanie z utworów/artystycznych
> nagrań na prywatkach.

Chyba, nikt temu nie zaprzecza, autor napisał, że "moze chodzic np. o 
publiczna dyskusje, ktorej punktem wyjscia jest tworczosc Chopina".


Pozdrawiam,
Marek
-- 
                 "Ze wzoru na moje życie wyliczę sobie w niebycie nowy los"
                                                             Raz, Dwa, Trzy



--------------------
W polskim Internecie są setki milionów stron. My przekazujemy Tobie tylko 
najlepsze z nich!
http://katalog.panoramainternetu.pl/