Creative Commons Polska

[Piotr Wasilewski <piotr.wasilewski AT autograf.pl>]

Witam,  

Chciałbym ustosunkować się do poruszanych na liście tematów (artykuły pochodzą z pr aut, chyba, że zaznaczam inaczej):

1. problem legalność programów p2p.

W zasadzie na chwilę obecną nie ma wątpliwości, że korzystanie z programów p2p jest naruszeniem prawa. Głównym problemem nie jest tu konflikt między art. 23 i 35 (czyli czy legalne ściąganie narusza interesy twórcy bo jest bardzo powszechne), ale problemem jest ocena p2p pod kątem art. 23 ust. 2. Chodzi o to, że można ściągać utwory w sposób legalny na tzw. własne potrzeby. Można też tak pozyskane utwory rozpowszechniać w gronie rodziny i znajomych (o tym właśnie mówi art. 23 ust. 2). Natomiast, w przypadku programów p2p udostępniamy ściągnięte utwory, praktycznie nieograniczonej licznie osób zupełnie nam nieznanych i to jest nielegalne. W zasadzie nie ma znaczenia skąd ściągam plik. Aby cokolwiek zmieniać w zakresie legalizowania p2p trzeba o tym pamiętać i to zmieniać, rozszerzyć krąg osób lub zbudować specjalny wyjątek dla p2p (o tym jak by wyglądała odpłatność niżej). Poza tym naruszenie interesów twórcy jest wynikiem powszechności w dostępie do utworów, a nie wynikiem działania pojedynczego ściągającego. Czyli interesy narusza ‘internet’, a nie poszczególni ściągający. Bo jak postawić zarzut naruszenia interesów komuś kto sobie ściągnął plik z sieci? Jest to bardzo podobne do skopiowania na xero książki z biblioteki. Tak naprawdę nikt nie będzie ściągał (sam dla siebie) 40 tys. kopii jednego pliku (ograniczenie liczby kopii znjduje się też w art. 23 ust. 2, który zezwala korzystać w ramach dozwolonego użytku osobistego tylko z pojedynczych kopii/egzemplarzy utworu). Ściągnie jedną i najwyżej ją zwielokrotni (i tu się dopiero pojawia problem legalności). Poza tym jak odróżnić czy ktoś ściąga na swój użytek osobisty, czy po to żeby sprzedawać na giełdzie. Na etapie ściągania jest to praktycznie niemożliwe.

2. DRM

Nie będę powtarzał tego co już zostało b. ciekawie opisane wcześniej. Proszę tylko zwrócić uwagę na fakt, że tzw. DRM-y są już w prawie polskim uregulowane. W zasadzie DRM-y to są bardziej informacje na temat zarządzania prawami (zdefiniowane w art. 6 pkt 12), a to o czym my piszemy to raczej skuteczne techniczne zabezpieczenia (art. 6 pkt 11). Ale pomińmy terminologię. Współcześnie, w moim odczuciu, nie da się uniknąć tego typu instrumentów (Dyrektywa o społeczeństwie informacyjnym kładzie na nie bardzo duży nacisk). Raczej nie należy się zastanawiać czy, tylko JAK je uregulować, aby prawo autorskie było racjonalne. Poza tym DRM-y i zabezpieczenia wypierają zbiorowy zarząd. Pojawiają się pierwsze poważne publikacje, że OZZ w obecnym kształcie są przeżytkiem, a należy skupić się na technologicznych środkach ochrony utworów (oczywiście dotyczy to świata cyfrowego).

3. nowelizacja

Brakuje w naszej dyskusji szerszej perspektywy. Otóż nowelizacja prawa autorskiego jest właśnie przygotowywana, niedługo będzie na etapie sejmowym. Nowelizacja jest wymuszona koniecznością implementowania Dyrektywy o społeczeństwie informacyjnym 2001/29/EC.  W art. 6 Dyrektywy znajduje się właśnie obowiązek wprowadzenie do ustaw krajowych ochrony skutecznych środków technicznych (tych co to pozwalają kontrolować co się z utworem dzieje). Konstrukcja tych przepisów i niedługo i polskiego pr aut jest taka: uprawniony (z tytułu praw autorskich) stosujący skuteczne środki techniczne ma obowiązek dostarczyć osobom korzystającym z utworu (w ramach dozwolonego użytku osobistego i publicznego, ale nie wszystkich, tylko kilku wyliczonych przypadków, np. nie w przypadku prawa cytatu) środki umożliwiające takie legalne korzystanie. Gdy tego nie zrobi stosuje się różne mechanizmy przymuszenia uprawnionego do odblokowania zabezpieczeń (polecam: www.euro-copyrights.org). Wśród tych wyczerpująco wymienionych w art. 6 ust. 4 Dyrektywy przypadków dozwolonego użytku znajduje się oczywiście dozwolony użytek osobisty. Czyli w myśl Dyrektywy jest (a w pr aut będzie) tak, że przynajmniej teoretycznie nie ma zagrożenia ze strony skutecznych środków technicznych dla dozwolonego użytku osobistego. Praktycznie będzie tu utrudnienie, ale nie da się tego chyba lepiej uregulować.

4. opłaty

Opłaty to wg mnie pomysł chybiony, przede wszystkim dlatego, że mają one obciążać użytkowników. Jak już, to niech obciążają właścicieli programów p2p (a ci np. niech zarabiają na reklamach, skoro będą już legalnie działać). Płacenie za legalne korzystanie w ramach dozwolonego użytku to zły pomysł. To nie my (przynajmniej bezpośrednio) płacimy za to, że ksera są popularne i co do zasady legalne, płacą właściciele punktów ksero (posiadacze urządzeń reprograficznych, powoływany już art. 20¹).

Podsumowując raczej skupiłbym się na tym by w jakiś racjonalny sposób ustandaryzować różnego rodzaju środki techniczne, zabezpieczenia i DRM-y tak by nie ograniczały korzystania z utworu na zasadach państwa policyjnego. Jest to kwestia wypracowania pewnych standardów, ale przez to, że techniczne możliwości są tu bardzo duże, moim zdaniem da się to zrobić. Może np. rozpowszechnić jakiś DRM na licencji CC albo licencjach open source'owych i zainicjować zmiany w tym kierunku?

Pozdrawiam,
Piotr Wasilewski