Skip to Content.
Sympa Menu

cc-pl - [Cc-pl] tlumaczenie FC

cc-pl AT lists.ibiblio.org

Subject: Creative Commons Polska

List archive

Chronological Thread  
  • From: Piotr Wasilewski <piotr.wasilewski AT autograf.pl>
  • To: Cc-pl AT lists.ibiblio.org
  • Cc:
  • Subject: [Cc-pl] tlumaczenie FC
  • Date: Sun, 10 Apr 2005 17:04:00 +0200

Witam,

Postaram się jak najbardziej wyczerpująco odpowiedzieć na pytania tłumaczy "Free Culture". Otóż kluczem jest tu art. 2 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewych. Zgodnie z tym przepisem, aby korzystać z opracowania (utworu zależnego), oraz aby rozporządzać opracowaniem, trzeba mieć zezwolenie twórcy utworu pierwotnego (Lessiga). Następnie wg art. 41 ust. 2 prawa autorskiego licencja obejmuje tylko i wyłącznie pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione (w naszym przypadku są to poszczególne uprawnienia zawarte w pkt 3 licencji AT-NC, czyli np. tworzenie i zwielokrotnianie utworów zależnych). Jednakże bardzo ważnym dopełnieniem tych pól eksploatacji jest pkt 4 b licencji mówiącym o zakazie komercyjnego wykorzystywania pól eksploatacji wymienionych w pkt 3 licencji. Tak wiec podsumowując aby dokladnie zdekodować co obejmuje licencja należy połączyć:
- przesłanki pozytywne (pola eksploatacji z pkt 3) - co wolno
- i przesłanki negatywne (zakaz z pkt 4 b) - czego nie wolno
suma tych dwoch zbiorow daje pełnię uprawnień jakie gawarntuje licencja.
Wracając do głównej mysli, aby rozporzadzać i korzystać z opracowania wymagana jest zgoda Lessiga. Taką zgodę Lessig udzielił właśnie w licencji AT-NC, ALE zgoda ta nie obejmuje wszystkich możliwych sposobów korzystania/rozporzadzania tłumaczeniem, lecz tylko te które są określone w licencji. Z tego wynika, że tłumacze nie są uprawnieni bez zgody Lessiga do komercyjnego wykorzystywania tłumaczenia.

Koniecznie trzeba powiedzieć jeszcze jedną rzecz, a mianowicie tłumaczenie jako opracowanie jest odrębnym pełnowartościowym (pod względem prawnym utworem) i przysługuje mu z tej racji pełna ochrona prawo-autorska, z tym jednym zastrzeżeniem, że nie jest ona skuteczna względem twórcy utworu pierwotnego (Lessiga). Tak więc, teoretycznie, współtwórcy mogą z opracowaniem robić wszystko, jednakże jeśli wykraczają poza zezwolenie (poza granice licencji AT-NC) narażają się na ryzyko, że autor utworu pierwotnego będzie dochodził swych praw. Niezależnie jednak od tego czy zezwolenie jest, czy też go w ogóle brak, tłumaczenie jest chronione względem osób trzecich zawsze i jednakowo (tłumaczenie 'legalne' - za zgodą, tak samo jak tłumaczenie 'nielegalne", bez zgody).
Pomimo, że twórcy tłumaczenia są w pełni prawnymi autorami, wykonywanie ich praw autorskich zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego.

Tak więc:
1. wersja pierwsza, 'standardowa' jest nieprawidłowa, ponieważ zezwolenie Lessiga nie obejmuje komercyjnego wykorzystywania, więc tym samym, aby komercyjnie korzystać z tłumaczenia:
- tłumacze muszą uzyskać zgodę Lessiga, aby mogli komercyjnie korzystać i rozporządzać z tłumaczenia (w formie pisemnej, gdyż jest to modyfikacja licencji - patrz pkt 8 e ostatnie zdanie, chcoć jest tu tylko rygor trudności dowodowych - art. 74 par. 1 KC),
- następnie mogą (po uzyskaniu zezwolenia Lessiga) zawrzeć umowę z wydawnictwem dotyczącą komercyjnego wykorzystania ich tłumaczenia.
- nie jest w ogóle potrzebna umowa między wydawnictwem a Lessigiem (bo cała sprawa dotyczy tylko tłumaczenia, a nie oryginału, Lessig zaś praw do tłumaczenia nie ma żadnych)

2. wersja "zmodyfikowana", również jest nieprawidłowa, ponieważ:
Tłumacze akceptujący licencję AT-NC, nie zrzekają się prawa do komercyjnego wykorzystania tłumaczenia. To prawo cały czas im przysługuje, jednakże z uwagi na to, iż nie mają zezwolenia Lessiga nie mogą go po prostu wykonywać.
I tu jeszcze raz, tłumacze mogą zezwolić na komercyjne wykorzystanie ich tłumaczenia, ale narażają się w ten sposób na to, że Lessig będzie dochodził swoich praw.

Podsumowując najprościej i prawnie poprawnie jest:
- tłumacze muszą uzyskać zgodę Lessiga na to aby komercyjnie mogli rozporządzać/korzystać ze swego tłumaczenia (takie zezwolenie, które dopełni to zezwolenie z licencji AT-NC, de facto zmieni licencję)
- następnie tłumacze już bez żadnych problemów mogą zezwolić na komercyjne wykorzystywanie tłumaczenia wydawnictwu.

Oczywiście Lessig samodzielnie nie może decydować o czymkolwiek związanym z tłumaczeniem (nie ma do niego żadnych praw). Mechanizm jest inny - to tłumacze jak chcą korzystać lub rozporządzać opracowaniem muszą zabiegać o zgodę Lessiga - de facto jest więc w ostatecznym rezultacie wymagana (dla wydawcy):
- zgoda Lessiga udzielona tłumaczom,
- zgoda tłumaczy udzielona już bezpośrednio wydawcy

Kwestie wynagrodzeń: Lessig zrzekł się właśnie wynagrodzenia z tytułu zezwolenia z art. 2 ust. 2 prawa autorskiego. Zakładając, więc, że tłumacze uzyskali prawo do komercyjnego wykorzystywania i rozporządzania tłumaczeniem - to oni w takim wypadku zawierając umowę z wydawnictwem:
- korzystają ze swego tłumaczenia (np. chodzi tu o wynagrodzenia autorskie, np. w wysokości procentu od każdego sprzedanego egzemplarza)
- rozporządzają tłumaczeniem (umowa wydawnicza, np. przeniesienie praw na wydawcę)

To, że wydawca korzysta z tłumaczenia to już jest zupełnie osobna kwestia (pomiędzy tłumaczami a wydawcą, ale tu już nie ma znaczenia, że tłumaczenie jest opracowaniem)

inne problemy (zakładam rozważając je, że tłumacze uzyskali zgodę Lessiga na komercyjne wykorzystanie z tłumaczenia):

1. skoro tłumacze mogą już komercyjnie rozporządzaci korzystać z opracowania i przysługuje im do niego pełnia praw autorskich, mogą przenieść swoje majątkowe prawa autorskie na FOKK. Wtedy uprawnionym będzie FOKK i to ona będzie zawierać umowę z wydawcą. Można też zrobić inaczej np. współtwórcy tłumaczenia mogą zawrzeć między sobą umowę w której określą:
- osobę ich reprezentującą,
- sposób podziału pomiędzy nich wynagrodzenia (chcoc w ustawie jest domniemanie równości udziałów - art. 9 ust. 1, wiec zawieranie takiej umowy pomiędzy współtłumaczami ma sens tylko jeśli udziały mają być nierówne)

2. problem z kolejnymi wydawcami i warunkiem share-alike:
Zależy to od tego jaką umowę zawrą tłumacze (lub podmiot na który przeniosą oni majątkowe prawa autorskie czyli np. FOKK) z wydawcą.

a. Jeśli będzie to umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich (tak z reguły się robi, 90% umów z wydawnictwami jest własnie takich) - to wyłącznym dysponentem praw majątkowych autorskich będzie wydawca (już nie tłumacze, ani tym bardziej FOKK). Wtedy dalsza dystrybucja książki zależy tylko i wyłącznie od wydawcy.

b. jeśli tłumacze (lub FOKK) udzielą wydawcy tylko licencji na wydanie książki - zależy to od tego, czy:
- będzie to licencja wyłączna (nie można wtedy w czasie jej trwania udzielać licencji innym wydawcom)
- niewyłączna (można udzielać licencji innym wydawcom)

Zakładam, że licencja udzielona wydawcy będzie ograniczona w czasie (tak to wynika z maila mówiącego o jej 'wygaśnięciu'), a jeśli będzie to licencja niewyłączna można udzielać licencji innym podmiotom w czasie trwania tej pierwszej licencji. Znów zakładam, ze nie chodzi tu jednak o licencję niewyłaczną (bo wtedy nie byłoby żadnych problemów z licencjonowaniem z innymi wydawcami), ale o wyłączną - wtedy po jej wygaśnięciu pełnia praw wraca do podmiotów uprawnionych (tłumaczy lub FOKKu) i mogą oni znów zawrzeć komercyjną umowę z innym wydawcą (nie trzeba już uzyskiwać zgody Lessiga, bo cały czas tłumacze będą obracać się w sferze udzielonego zezwolenia na komercyjne wykorzystywanie)
Zakładam, że nie będzie zawierana pomiędzy wydawcą a tłumaczami licencja CC (wszystkie licencje CC są niewyłączne i nieograniczone w czasie oraz niedpłatne) - tylko zwykła licencja wydawnicza.
Nie bardzo rozumiem co ma z tym wszystkim wspólnego warunek share-alike? Czy chodzi o to, że po wygaśnięciu licencji dla pierwszego wydawcy, z innymi wydawcami tłumacze chcieliby zawierać licencje CC z warunkiem share-alike? Warunek ten dotyczy tylko uwtorów zależnych, a więc takiej sytuacji, gdy ktoś (X) tworzy opracowanie utworu kogoś innego (Y) - to wtedy to opracowanie X moze tylko udostepniac na licencji takiej jaką Y udzielil X-owi. Zaś wydawca nie będzie już tworzył opracowania Waszego tłumaczenia. Warunek share-alike miałby sens w przypadku licencji udzielanej Wam, natomiast co daje on gdy Wy udzielacie komuś licencji share-alike? Tylko tyle, że jeśli ten ktoś zechce stworzyć utwór zależny Waszego utworu, to musi ten utwór zależny udostępniać na tej samej licencji, na której uzyskał od Was utwór pierwotny.

Jest coś dziwnego w tym wszystkim - jakiego wynagrodzenia zrzekł się Lessig?
- na pewno nie mogło to być wynagrodzenie za niekomercyjne wykorzystywanie tłumaczenia (objęte jest to przecież nieodpłatną licencją AT-NC)
- nie mogło to być wynagrodzenie za korzystanie z oryginału 'Free Culture' - bo nie chodzi tu o wydawanie oryginału
- czyli wynika z tego, że Lessig zrzekł się wynagrodzenia za komercyjne wykorzystywanie tłumaczenia (czyli de facto udzielił tłumaczom w sposób dorozumiany zgodny na takie komercyjne wykorzystanie - trzeba jeszcze tylko aby było to na piśmie, bo jest to w rzeczywistości zmiana licencji AT-NC, ale de facto też i ten wymóg do ważności zezwolenia nie jest konieczny - forma pisemna jest konieczna tylko ze względów dowodowych)
Jeśli więc dobrze rozumiem stan faktyczny tłumacze uzyskali już zezwolenie na komercyjne wykorzystywanie/rozporządzanie tłumaczeniem.

Mam nadzieje, że moje uwagi są czytelne, w razie wątpliwości proszę o kontakt telefoniczny (tel. 501 691 447)
Pozdrawiam serdecznie,

Piotr Wasilewski




Archive powered by MHonArc 2.6.24.

Top of Page